बर्दिया,जेठ १५(फरकसमाचार)/ खाता जैविक मार्ग हुँदै दिनहुँ वन्यजन्तु आवतजावत गर्छन् । बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जबाट भारतको कतार्नियाघाट र कतार्नियाघाटबाट बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा हिंस्रक वन्यजन्तु आवतजावत गर्छन् । जसले गर्दा खाता जैविक मार्ग आसपास मानव र वन्यजन्तुको द्वन्द्व हुने बढी सम्भावना छ र यही क्षेत्रमा बढी मानविय क्षति पनि भईरहेको छ ।

मानव वन्यजन्तु बिच द्वन्द्व न्युनिकरण गर्न खाता सामुदायिक वन समन्वय समितिले हिंस्रक वन्यजन्तुको बानी व्यवहारको बारेमा स्थानीयलाई सचेत गराउने लगायतको काम गरेको छ । मानव र वन्यजन्तु बिच बढ्दै गईरहेको द्वन्द्वलाई न्युनिकरण गरि सहअस्तित्व कायम गर्न सोमबार आयोजित अन्तरक्रिया कार्यक्रममा व्यापक छलफलपछि तीन वटा निर्णयसमेत गरिएको खाता सामुदायिक वन समन्वय समितिका अध्यक्ष हरि गुरुङ्गले बताए ।

बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्ज र भारतको कतर्नियाघाट वाइल्डलाइफ सेङ्गचुरीलाई जोड्ने खाता जैविक मार्गमा मानव वन्यजन्तु द्वन्द्वमा बृद्धि भईरहेको हुँदा यसको न्युनिकरणका लागि आवश्यक नीतिगत र कानुनी व्यवस्था गर्न नेपाल सरकार, प्रदेश सरकार र स्थानीय सरकारमा अनुरोध गर्ने, खाता जैविक मार्गमा रहेका गाउँ वस्तीहरुमा यसै वर्षको धानबाली देखि किसानले न्युनतम बिमा शुल्क तिरेर बिमा गर्न पाउने गरि कृषि र पशु बिमा लागु गर्न स्थानीय सरकार र डिभिजन वन कार्यालयले आवश्यक व्यवस्था मिलाउन अनुरोध गर्ने, सरकारबाट खाता संरक्षण वनको व्यवस्थापन योजना निर्माण गर्ने कार्य शुरु भएको हुँदा उक्त व्यवस्थापन योजनामा स्थानीय वासिन्दा, सामुदायिक वनका प्रतिनिधि, सरोकारवाला निकायहरुसंग व्यापक अन्तरक्रिया र छलफल गरि मानव जीवन रक्षालाई पहिलो प्राथमिकतामा राखी व्यवस्थापन योजना निर्माण गर्ने व्यवस्था हुन डिभिजन वन कार्यालय मार्फत नेपाल सरकारलाई अनुरोध गर्ने निर्णय गरिएको अध्यक्ष गुरुङ्गले जनाए ।

बर्दियामा मानव र वन्यजन्तु बिचको द्वन्द्वको स्थिती भयावह रहेको डिभिजन वन कार्यालयका प्रमुख प्रबिण बिडारीले बताए । ‘बन्यजन्तुको आक्रमणबाट पाँच जना मृत्युवरण व्यहोरेका परिवारलाई अझैसम्म राहत उपलब्ध गराउन सकेका छैनौं,त्यसमा हामीलाई दुःख लाग्छ,’प्रमुख बिडारीले भने,‘वनले गर्नु पर्ने काम तत्काल गरेर पठाएको थियो ।’तर राज्यबाट बजेट नछुट्याईनु ढिलो हुनु दुखद रहेको बिडारीले सुनाए ।

मानव वन्यजन्तु बिच द्वन्द्व न्युनिकरण गर्न वनको बिच बिचमा रहेका बस्तीलाई खाली गर्नुपर्ने तराई भु–परिधि कार्यक्रमका प्रबन्धक लक्ष्मण पौडेलले बताए । ‘वन्यजन्तु आवत जावत गर्ने ठाउँमा घर बनाउँदा द्वन्द्व हुने सम्भावना बढी हुन्छ,’उनले भने,‘यस्ता बस्तीलाई नेतृत्व तहले अन्यत्र व्यवस्थापन गर्न जरुरी छ ।’

डिभिजन वन कार्यालय, खाता सामुदायिक वन समन्वय समिति र तराई भू–परिधि कार्यक्रम कोहलपुर बाँकेको सहयोग तथा सहकार्यमा खाता जैविकमार्गसंग जोडिएका पालिका र सरोकारवाला निकाय बिच वन्यजन्तु सहअस्तित्व व्यवस्थापन बारे छलफल तथा अन्तरक्रिया कार्यक्रम सोमबार सम्पन्न भएको छ ।

कार्यक्रममा जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख सुर्य बहादुर बिष्ट, मधुवन नगरपालिकाका नगर प्रमुख तेज बहादुर भाट, डिभिजन वन कार्यालयका प्रमुख प्रबिण बिडारी, बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत अशोक कुमार राम, खाता सामुदायिक वन समन्वय समितिका अध्यक्ष हरि गुरुङ्गलगायत सरोकारवालाको उपस्थिती रहेको थियो ।