बर्दिया, जेठ १५ /सामान्यत बैज्ञानिक भन्ने बित्तिकै बिषय वस्तुमा बिज्ञ बुभिन्छ । नागरिक बैज्ञानिकको नाम दिएर बर्खाको समयमा बाढी पूर्व सूचनाका लागि स्वतस्फूर्त रुपमा बारबर्दियाका ६२ जना यूवा र यूवति परिचालित गरिने भएको छ । ११ वटा वडाका ६२ जना यूवा र यूवतिले सामान्य टुल प्रयोग गरेर एप मार्फत तत्काल बाढी पूर्व सूचना दिन स्वयसेवकका रुपमा काम गरेका यूवा र यूवतिलाई नागरिक बैज्ञानिक नाम दिईएको हो । बाढी पूर्व सूचना एप मार्फत दिनको लागि सिमेन्टले सतह बराबर पारेको बोतल र नाप सहितको बासको डन्डा उपलब्ध गराईएको छ ।

बबई र कर्णाली जस्ता ठूला नदीमा बाढी पूर्व सूचनाको प्रणाली जडान भएपनि स–साना खोला र खोल्सीमा बाढी पूर्व सूचना जडान नहुँदा समस्या पर्दे आएको बारबर्दियाका नगर प्रमुख छबिलाल थारुले बताए । ‘बेसिक सतह बराबर गरिएको बोतल र बास हाम्रा नागरिक बैज्ञानिकलाई दिईएको छ,’उनले भने,‘जहाँ पनि उक्त बोतल राखेर हाम्रा नागरिक बैज्ञानिक एप मार्फत पल पलको सूचना दिनेछन् ।’

उनका अनुसार यसरी दिईने सूचनाले बाढी आउँनु पूर्व सूचना प्राप्त हुने र डुबानको जोखिममा रहेका त्यस्ता गाउँले नोक्सानी व्यहोर्न नर्पर्ने देखिन्छ । बारबर्दिया नगरपालिकामा बर्सेनि बाढीले क्षति पुराउँदै आएको छ । बबई नदिको उत्तर तर्फ पर्ने बारबर्दिया नगरपालिका दर्जन बढि खोल्सा खोल्सी छन् । ठूला नदीको पानी बर्खाको समयमा खोल्सा खोल्सी हुदै वस्ती पस्ने जोखिम रहन्छ ।

सामान्य नागरिकलाई घरेलु सामानको प्रयोगबाट पानी सतह मापन गर्न स्वयम सेवक यूवा र यूवति परिचालन हुदा समुदाय लाभान्वित हुने बिश्वास गरिएको छ । थारै खर्चमा समुदाय लाभान्वित हुने उदेश्यले परिचालित यूवा यूवतिको सहयोगबाट खोला खोल्सीमा आउँने बाढीबाट सर्तकता अपनाउँन सहज हुने नगर उप–प्रमुख रत्ना पान्डेले बताईन । ‘एप मार्फत जानकारी आउँछ,’उनले भने,‘त्यहि अनुरुप नगरपालिकाबाट जनशक्ति परिचालन गर्न सहज हुन्छ ।’

प्रत्येक वडामा खतराको लेबल मापन गरिएको छ । खतराको लेबल भन्दा पानी धेरै परेमा एप मार्फत जानकारी दिने प्रबन्ध मिलाएको आइएएचआरआर संस्थाका कर्मचारी अनुपम न्यौपानेले बताए । उनका अनुसार प्रत्येक वडाका वडा अध्यक्षका अघि परिचालित नागरिक बैज्ञानिकले सपथ वा प्रतिबद्धतता गरेका छन् ।

पानी नापेर सहज तरिकाले एप मार्फत पठाउँन सक्षम भएपछि सामाग्री वितरण गरिएको हो । आइएचएचएआर संस्थाले बिज्ञको उपस्थित गराएर मौखिक र फिल्ड अनुगमन मार्फत नागरिक बैज्ञानिकलाई सक्षम बनाईएको दाबी संस्थाले गरिरहेको छ । तालिम प्राप्त यूवायूवतिले बाढी पूर्व सूचना संकलन गरेर एप मार्फत जानकारी गराएर समुदायलाई नै लाभान्वित गर्न सक्ने सक्षम जनशक्ति तयार भएको आईएचएचआरका निर्देशक सुरज गौतमले जानकारी दिए ।

बारबर्दियाका नगर प्रमुख छविलाल थारुको अध्यक्षता र उपप्रमुख एवं वडा अध्यक्षहरुको उपस्थितिमा बारबर्दिया नगरपालिकामा नागरिक वैज्ञानिक २०८१ कार्यक्रम शुभारम्भ गरिएको छ । प्रत्येक वडाबाट नागरिक वैज्ञानिकहरुको उपस्थिति रहने गरि करिब ६२ जना नागरिक वैज्ञानिकहरुले स्वयंसेवकको रुपमा सरल विधिबाट बर्षा एवं नदीको पानी सतह मापन गरेर नियमित रुपमा भिक्टोरी मोबाइल एप्लिकेसन मार्फत सम्प्रेषण गर्नेछन । २ दिने तालिम संगै नागरिक वैज्ञानिकले आगामी मनसुनमा नियमित रुपमा डाटा संकलन एवं सम्प्रेषण गर्ने प्रतिवद्धता जाहेर गर्दै सपथ कार्यक्रममा समेत सहभागी भएका छन् ।

यो कार्यको लागी आर्थिक सहयोग गर्ने ADPC को “VICTORY” परियोजनाका साझेदार Institute of Himalayan Risk Reduction (IHRR), Smart Phones for Water Nepal (S4W Nepal) लाई धन्यवाद दिएका छन् र आगामी दिनहरुमा समेत सहकार्यको अपेक्षा गरेका छन् ।