यज्ञप्रसाद सापकोटा

बर्दिया,असार २/ बर्दियाको ध्रुव माध्यमिक विद्यालय तुल्सिपुरमा पहुँच युक्त खानेपानी सरसफाइ तथा स्वच्छता सुविधा अन्तर्गत पहुचयुक्त शौचालयको निर्माण कार्य सुरु भएको छ । वाटर एड नेपालको आर्थिक सहयोगमा नेपाल प्रजनन स्याहार केन्द (एनएफसीसी), राष्ट्रिय अपांगमहा संघ नेपाल (एनएफडीएन) को प्राविधिक सहयोगमा बेस संस्थाद्वारा संचालित वास गेन्स परियोजना अन्तर्गत पहुँचयुक्त शौचालयको शिलन्यास गुलरिया नगरपालिकाका नगर प्रमुख मुक्तिनाथ यादवले गरेका हुन् । उक्त शौचालयमा छात्राको लागि ५ कोठा, अपांगता भएका बालबालिकाहरुका लागि १ कोठा र छात्रहरुको लागि यूरिनल सहितको ३ कोठा रह्नेछ ।

४१ लाख ५२ हजार लागतमा पहुँचयुक्त शौचालय, सेप्टिक टंकी, सोकपिट, ८ धारा सहितको ह्याण्डवास स्टेशन, ८ धारा सहितका खानेपानी स्टेशन, फोहोर ब्यवस्थापन खाडल, ट्युवेल प्लाटफर्म लगायतका संरचनाहरुको नयाँ निर्माण हुने साथै विद्यालयमा रहेका पुराना खानेपानी सरसफाइ तथा स्वच्छता सम्बन्धी सुविधाको मर्मत कार्य पनि गरीने योजना भएको जानकारी वास गेन्स परियोजनाका प्राविधिक अधिकृत बसन्त यादवले दिए ।

पहुँचयुक्त शौचालय निर्माणका लागि गुलरिया नगरपालिकाका नगर प्रमुख मुक्तीनाथ यादवले शिलन्यास गर्दै वास गेन्स परियोजना मार्फत गुलरिया नगरपालिकाका १० वटा माध्यमिक विद्यालयहरुमा पहुचयूक्त खानेपानी सरसफाइ तथा स्वच्छता संरचनाहरुका निर्माण र मर्मत कार्यनिक्कै उपलब्धी मुलक भएको बताए । निर्माण भएका संरचनाको मर्मत सम्भार र सञ्चालन गर्ने जिम्मेवारी विद्यालय र नगरपालिकाले लिने सुनाए । विद्यालयलाई नगरपालिका र संघ संस्थाले सहयोग गरीरहेको बताउँदै शैक्षिक गुणस्तर वृद्धिको लागि सबै लाग्नु पर्ने बताए । गुलरिया नगरपालिकाकै उत्कृष्ट विद्यालय बनाउनका लागि विद्यालय परिवार लाग्नका लागि निर्देशन दिँदै नगरपालिकाको तर्फबाट गर्नुपर्ने सम्पुर्ण सहयोग गर्न तयार रहेको नगर प्रमुख यादवले भनाई राखे ।

विद्यालयलाई तिनतारा बनाउने गरी बालबालिका, अपाङ्गता भएका व्यक्तीहरु र छात्रा मैत्री शौचालयको निर्माण गरीने भएको छ । नेपाल सरकारको विद्यालय खानेपानी सरसफाइ तथा स्वच्छता कार्यविधि २०७४ अनुरुप स्तरीय संरचना निर्माण गरी तिनतारे विद्यालय बनाउने उद्देश्यले निर्माण प्रक्रिया अगाडी बढाईएको बेस बर्दियाका अध्यक्ष विष्णु चौधरीले बताए । हाल गुलरिया नगरपालिकाले आफ्नै विद्यालय खानेपानी सरसफाइ तथा स्वच्छता कार्यविधि अनुमोदन गरिसकेको छ र सोही कार्यविधि अनुसार पालिकाले विद्यालयमा खानेपानी सरसफाइ तथा स्वच्छता कार्यक्रमहरु संचालन गर्दै जानु पर्ने बारे वाटरएड नेपालका प्राविधिक अधिकृत रविन्द्र गोदारले जोड दिए ।

बर्दिया जिल्लाका ३३ ओटा विद्यालयमा वास गेन्स परियोजना सञ्चालन भइरहेको छ । परियोजनाले सुरुको पहिलो बर्ष १५ वटा विद्यालयमा पहुँच युक्त शौचालय, खानेपानी धारा, हातधुने धारा लगाएतका खानेपानी सरसफाइ र स्वच्छतासँग सम्बन्धीत संरचना निर्माण तथा मर्मत सम्भार गरेको थियो । परियोजनाको पहिलो वर्षमा करिब २ करोड ७९ लाख७९ हजार लागतमा निर्माण तथा मर्मत सम्भार गरीएको थियो भने यस बर्ष परियोजना सञ्चालन भएका बाँकी १८ वटा विद्यालयहरुमा खानेपानी सरसफाई र स्वच्छताका पहुँच युक्त संरचना निर्माण सुरुवात गरीएको हो ।

वास गेन्स परियोजनाका परियोजना संयोजक जगदिश प्रसाद चौधरीको अनुसार गत बर्ष निर्माण भएका संरचनाहरु हाल सञ्चालनमा आईसकेको र यस बर्ष निर्माण कार्यको सुरुवातसंगै अभिभावक, शिक्षक र विद्यार्थीहरुलाई व्यवहार परिवर्तनको लागि सचेतना मुलक कार्यक्रम समेत संचालन गरिरहेको जानकारी दिए ।

विद्यालयमा समाबेशी तथा पहुँचयुक्त खानेपानी, सरसफाई तथा स्वच्छता सुविधा उपलब्ध गराउने र अपांता भएका वालबालिकाहरु र किशोर किशारीहरुको पहुँच बृद्धिका लागि सिकाईको वातावरण सृजना गर्ने उद्दश्यले वास गेन्स परियोजना १ अप्रिल २०२३ देखि ३१ मार्च २०२६ सम्मको लागि संचालन गरिको हो । परियोजना अन्तर्गत ठाकुरबाबा नगरपालिकाको २ माध्यमिक र ३ वटा आधारभुत विद्यालय, बारबर्दिया नगरपालिकाको ४ माध्यमिक र ६ आधारभुत विद्यालय, गुलरिया नगरपालिकाको १० वटा माध्यमिक विद्यालय, मधुवन नगरपालिकाको २ वटा माध्यमिक विद्यालय, र गेरुवा गाउँपालिकाको ४ माध्यमिक र २ वटा आधारभुत विद्यालय गरी जम्मा ३३ वटा विद्यालयहरुमा संचालन भईरहेको छ ।