सन् २०२५ मा रिलिज भएको “A House of Dynamite” ओस्कार विजेता निर्देशक क्याथरिन बिगलोको सिनेम्याटिक कुशलता र गहिरो राजनीतिक बुझाइको अर्को उत्कृष्ट उदाहरण हो, जसको पटकथा अनुभवी लेखक नोआ ओपेनहाइमले तयार पारेका छन्। यो चलचित्र एक उच्च-तनाबपूर्ण राजनीतिक थ्रिलर हो, जसले संयुक्त राज्य अमेरिका माथि गरिएको एउटा अज्ञात स्रोतबाट आएको आणविक मिसाइल हमलाको १९ मिनेटको अत्यन्तै निर्णायक समय अवधिलाई वास्तविक समयमा (Real-Time) चित्रण गर्छ। कथा ह्वाइट हाउस सिचुएसन रूममा कार्यरत क्याप्टेन ओलिभिया वाकरको साधारण दिनबाट सुरु हुन्छ, जब उनी अप्रत्याशित रूपमा एउटा अन्तरमहाद्वीपीय ब्यालिस्टिक मिसाइल (ICBM) शिकागो शहर तर्फ आइरहेको पत्ता लगाउँछिन्। मिसाइल करिब १९ मिनेटमा ठोक्किने अनुमान गरिन्छ, तर यसलाई कसले प्रहार गर्‍यो भन्नेबारे कुनै जानकारी उपलब्ध हुदैन। यस अज्ञात र अभूतपूर्व सङ्कटसँग जुध्नका लागि अमेरिकी सरकारका विभिन्न सैन्य र राजनीतिक निकायहरूको तनाबपूर्ण र हताश प्रक्रिया नै चलचित्रको मुख्य आधार हो, जसले दर्शकलाई सुरु देखि अन्त्य सम्म कुर्सीमा जकड्याइ राख्छ र आणविक युगको विश्वव्यापी अनिश्चितताको भयानक तस्बिर प्रस्तुत गर्छ।

कथाको संरचनात्मक नौलोपन: “A House of Dynamite” को सबै भन्दा पृथक र उल्लेखनीय विशेषता यसको संरचनात्मक नौलोपन हो। पटकथालाई जानाजानी तीन फरक अध्यायमा बाँडिएको छ, जसले लगभग एउटै १९ मिनेटको समय अवधिलाई फरक-फरक स्थान र पात्रहरूको दृष्टिकोणबाट बारम्बार दोहोर्याउँछ। यो ‘राशोमोन-शैली‘ (Rashomon-style) को प्रस्तुति कुनै साधारण पुनरावृत्ति मात्र नभई सङ्कटको जटिलता र सूचनाको प्रवाह कसरी विभिन्न सरकारी तहमा फरक-फरक ढङ्गले पुग्छ भन्ने कुरालाई उजागर गर्न डिजाइन गरिएको हो। पहिलो अध्यायमा सिचुएसन रुमका जवान अधिकारीहरूको नजरबाट घटना देखाइन्छ भने,दोस्रो अध्यायमा उच्च सैन्य नेतृत्वको नजरबाट र तेस्रोमा राष्ट्रपतिको एक्लोपनबाट। यस संरचनाले दर्शकलाई मिसाइल हिट हुने घडीको टिक-टिक आवाजसँगै गहिरो तनाबको अनुभव गर्न बाध्य गराउँछ र सङ्कटको बहुआयामिकता महसुस गर्न मद्दत गर्छ, जसले निर्णय प्रक्रियाको जटिलतालाई स्पष्ट पार्छ।

पहिलो अध्यायको घटनाक्रम – तत्कालको प्रतिक्रिया र प्रणालीको असफलता: पहिलो अध्याय वाशिङ्गटन डी.सी.को ह्वाइट हाउस सिचुएसन रूम र अलास्काको मिसाइल-रक्षा केन्द्र (NORAD) जस्ता अग्रपङ्क्तिका केन्द्रहरूमा केन्द्रित छ। यहाँ क्याप्टेन वाकरको टोली मिसाइलको तीव्र वेगको ट्रयाकिङ र यसको प्रक्षेपणको स्रोत पहिचान गर्न नसकेको अन्योलसँग जुध्छन्, जसले जवाफी हमला गर्ने या नगर्ने भन्नेबारे तत्कालै अनिर्णयको अवस्था सिर्जना गर्छ। अलास्का स्थित मेजर गोन्जालेज र उनको टोलीले मिसाइललाई हावामै ध्वस्त पार्नका लागि ग्राउन्ड-बेस्ड इन्टरसेप्टर (GBI) प्रक्षेपण गर्ने तयारी गर्छन्। तथापि, यस अध्यायमा नै प्रणालीको पहिलो ठूलो र डरलाग्दो असफलता देखिन्छ जब अरबौ डलर खर्च गरेर तयार पारिएको सुरक्षा प्रणालीले मिसाइललाई रोक्न सक्दैन र प्रहारका लागि प्रक्षेपण गरिएका दुवै इन्टरसेप्टरहरू अन्तिम क्षणमा असफल हुन्छन्। यस असफलताले उच्च प्रविधि माथिको विश्वासमा गम्भीर प्रश्नचिह्न खडा गर्छ र प्रणालीगत कमजोरी को पाठ सिकाउँछ।

मुख्य अधिकारीहरूको निर्णायक टेलिफोन संवाद: यस चरणमा, उच्च अधिकारीहरू बीचको महत्त्वपूर्ण टेलिफोन संवादले तत्कालको अन्योल र हताशालाई नाटकीय रूपमा उजागर गर्छ। क्याप्टेन वाकर (सिचुएसन रुम) र मेजर गोन्जालेज (NORAD) बीचको संवाद:

·       वाकर: “मेजर, प्रक्षेपणको पुष्टि गर्नुहोस्! स्रोत के हो? मलाई कुनै हस्ताक्षर (Signature) मिलेको छैन!”

·       गोन्जालेज: “क्याप्टेन, हामीसँग कुनै हस्ताक्षर छैन, तर ट्रयाकिङ १००% निश्चित छ। हामी अन्तिम अनुमानित अन्तरक्षेपण बिन्दु (Final Intercept Point) भन्दा ३ मिनेट पर छौ। Targeted Interceptors 1 र 2 असफल भएका छन्! I repeat, failure. अर्को कुनै विकल्प छैन।” यो संवादले मिसाइलको स्रोत अज्ञात हुँदा जवाफी हमलाको निर्णय लिन नसक्ने स्थिति र सुरक्षा प्रणालीको पहिलो तथा भयानक असफलतालाई तत्कालै स्थापित गर्छ।

दोस्रो अध्यायको घटनाक्रम – राजनीतिक र नैतिक द्वन्द्व: दोस्रो अध्यायमा कथा पेन्टागन र रक्षा विभागका उच्च सैन्य तथा नागरिक अधिकारीहरू तर्फ मोडिन्छ। यहाँ रक्षा सचिव र जनरलहरूको उच्च-स्तरीय बैठकमा देशको भविष्य दाउमा लाग्दाको नैतिक र राजनीतिक द्वन्द्व चर्को रूपमा देखिन्छ। उनीहरू एउटा अमेरिकी शहर (शिकागो) को बलिदानी दिने या अज्ञात शत्रु माथि तत्काल जवाफी हमला गरेर विश्व युद्ध ३ को जोखिम मोल्ने भन्ने भीषण दुविधामा फस्छन्। यो भागले सङ्कटको समयमा निर्णय लिन कति कठिन हुन्छ भन्ने देखाउँछ। विशेषगरी, रक्षा सचिवको व्यक्तिगत जोखिम (जसकी छोरी शिकागोमै हुन्छिन्) ले उहाँको निर्णय क्षमता माथि परेको व्यक्तिगत तनाबलाई उजागर गर्छ। चलचित्रले सरकारी अधिकारीहरूका लागि यो त्रासदी केवल एक कागजी निर्णय नभई लाखौ मानिस र आफ्नै प्रियजनको जीवनसँग जोडिएको विषय हो भनेर देखाउँछ, जसले मानवीय संवेदना माथि ध्यान केन्द्रित गर्छ र नैतिक द्वन्द्वको गहिराइ प्रस्तुत गर्छ।

तेस्रो अध्यायको घटनाक्रम र खुला अन्त्य: चलचित्रको अन्तिम र सबै भन्दा तनाबपूर्ण अध्याय राष्ट्रपति आपतकालीन परिचालन केन्द्र (PEOC) र अमेरिकी राष्ट्रपतिमा केन्द्रित छ। राष्ट्रपति, जसलाई जवाफी हमला गर्ने अन्तिम अधिकार हुन्छ, उहाँ यस भीषण सङ्कटमा एक्लै देखिनुहुन्छ, विभिन्न सैन्य र नागरिक सल्लाहकारहरू बाट परस्पर विरोधी र अपूर्ण जानकारीहरू सुन्न बाध्य हुनुहुन्छ। अधिकारीहरूले उहाँलाई यो मिसाइल रोक्नका लागि ‘प्लान बी‘ नभएको जानकारी दिदा उहाँको निरीहता स्पष्ट देखिन्छ, जुन नेतृत्वको सङ्कटको प्रतीक हो।

नेतृत्वको निर्णय क्षमताको कमजोरीको चित्रण: यस अध्यायमा, राष्ट्रपतिको निर्णय दिने क्षमतामा देखिएको डरलाग्दो कमजोरी लाई सूक्ष्मताका साथ प्रस्तुत गरिएको छ। राष्ट्रपतिलाई ‘जवाफी हमला‘ (Retaliation) का लागि विकल्पहरूको सूची दिइन्छ, तर प्रत्येक विकल्पको भयानक विश्वव्यापी परिणाम हुन्छ। उहाँ केवल ५ मिनेटको समय बाँकी हुँदा समेत कुनै पनि निर्णयमा पुग्न सक्नुहुन्न।

·        राष्ट्रपतिको हताश प्रश्न: “यदि हामीले अनुमानित स्रोत (Hypothesized Origin) माथि हमला गर्‍यौ र त्यो गलत साबित भयो भने? हामीले एउटा शहर गुमाउनु र तेस्रो विश्वयुद्ध सुरु गर्नु, दुवैको जिम्मेवारी कसरी लिने?”

·        रक्षा सचिवको आग्रह: “महामहिम, हामीले जवाफी हमला नगरेमा यसलाई कमजोरीको रूपमा लिइनेछ। हामीले नेतृत्वको सङ्कट देखाएका छौ। तपाईले तत्काल निर्णय लिनुपर्छ, चाहे त्यो गल्ती होस्!”

·        राष्ट्रपतिको भावनात्मक प्रतिक्रिया: “निर्णय? मैले लाखौ मानिसहरूलाई मृत्युको मुखमा धकेल्ने ‘निर्णय‘ लिनुपर्नेछ, त्यो पनि केवल १९ मिनेटमा अधुरो सूचनाको आधारमा? हाम्रो तयारी कहाँ थियो? हाम्रो प्रणाली असफल भयो र अब म एक्लै यो बोझ बोक्नुपर्ने?” यो चित्रणले आणविक युगमा निर्णय लिने क्रममा नेतृत्व माथि पर्ने असम्भव दबाब र मानवीय त्रुटिको सम्भावनालाई स्पष्ट रूपमा देखाउँछ, जहाँ कार्यान्वयन गर्ने इच्छा भएर पनि सही निर्णयमा पुग्न नसक्दा उत्पन्न हुने अक्षमता (Inability to Act) नै सबैभन्दा ठूलो कमजोरी बन्न पुग्छ।

चलचित्रको अन्तिम क्षणहरू राष्ट्रपतिले दुईवटा विकल्प मध्ये एक रोज्ने बिन्दुमा पुगेर अड्किन्छ। यसको अन्त्य जानाजान खुला (Open Ended) राखिएको छ। मिसाइल शिकागोमा ठोक्किनु अघि र राष्ट्रपतिले अन्तिम निर्णय दिनु अघि नै, पर्दा कट हुन्छ। यसले दर्शकलाई यो प्रश्नको सामना गर्न बाध्य पार्छ कि यदि यस्तो अवस्था आयो भने, उनीहरूले के निर्णय लिने थिए र यसको परिणाम के हुने थियो?

चलचित्रका सबल पक्षहरू – तनाब र यथार्थवाद: “A House of Dynamite” को सबै भन्दा ठूलो सबल पक्ष यसको अतुलनीय तीव्र तनाब (Intense Tension) र शान्त यथार्थवाद (Quiet Realism) हो। निर्देशक क्याथरिन बिगलोले पात्रहरूलाई चिच्याउन वा अनावश्यक होहल्ला गर्न लगाएकी छैनन्, बरु उनीहरूको नियन्त्रित र तनाबपूर्ण प्रतिक्रियाहरूमा ध्यान केन्द्रित गरेकी छन्। यो नियन्त्रणले चलचित्रलाई अन्य एक्सन थ्रिलरहरू भन्दा बढी विश्वसनीय बनाउँछ, जसले दर्शकलाई उच्च सङ्कटको वास्तविक अनुभव गराउँछ। इद्रिस एल्बा, रेबेका फर्गुसन र ट्रेसी लेट्स जस्ता शक्तिशाली अभिनय टोलीले पात्रहरूको नैतिक र भावनात्मक सङ्घर्षलाई सूक्ष्म रूपमा प्रदर्शन गरेका छन्। यसबाहेक, यसको विषयवस्तु आजको भू-राजनीतिक परिदृश्यमा अत्यन्तै सान्दर्भिक छ र यसले आणविक हतियारको खतरा लाई पुनः प्रकाश पार्ने सामयिक चेतावनी (Timely Warning) को रूपमा काम गर्छ।

चलचित्रका दुर्बल पक्षहरू – पुनरावृत्ति र भावनात्मक रिक्तता: यद्यपि चलचित्रले उच्च प्रशंसा प्राप्त गरेको छ, यसमा केही दुर्बल पक्षहरू पनि छन्। एउटै समय अवधिलाई तीन पटक दोहोर्याउने संरचनात्मक नौलोपन लाई केही दर्शकले अनावश्यक पुनरावृत्ति (Redundancy) र कथावस्तुको गतिलाई सुस्त बनाउने कारकको रूपमा लिन सक्छन्। यसले गर्दा चलचित्र धेरै शैक्षिक (Academic) वा केस स्टडी (Case Study) जस्तो लाग्न सक्छ। साथै, चलचित्रले सरकारी प्रक्रिया र प्राविधिक विवरणहरूमा अत्यधिक ध्यान केन्द्रित गर्दा भावनात्मक रिक्तता देखिएको भन्ने आलोचना छ। यसले दर्शकलाई पात्रहरूसँग गहिरो भावनात्मक सम्बन्ध स्थापना गर्न कठिन हुन्छ, किनकि चलचित्र मुख्यतया प्रक्रिया र प्रोटोकलमा केन्द्रित छ। यसका साथै, सैन्य र सरकारी प्राविधिक शब्दावली (Jargon) को बाहुल्यताले सामान्य दर्शकहरूलाई केही हद सम्म अलमलमा पार्न सक्छ।

चलचित्रको प्रभाव – बहसको पुनरुत्थान र सामाजिक टिप्पणी: “A House of Dynamite” को सबै भन्दा महत्त्वपूर्ण प्रभाव भनेको आणविक खतरा माथि सार्वजनिक बहस लाई पुनर्जीवित गर्नु हो। यसले सामूहिक विनाशको त्रासलाई उजागर गर्दै दर्शकलाई वर्तमान भू-राजनीतिक अस्थिरता र आणविक हतियारको अस्तित्वबारे सोच्न बाध्य पार्छ, जुन विषयलाई धेरैले बिर्सिसकेका थिए। चलचित्रले राष्ट्रिय सुरक्षाको उच्च स्तरमा सरकारी निर्णय प्रक्रियाको यथार्थपरक चित्रण गर्छ, जसले दबाब, नैतिक दुविधा र प्रणालीगत त्रुटिहरूलाई प्रकाश पार्छ जुन यस्ता परिस्थितिहरूमा उत्पन्न हुन्छन्। यसको तीव्र, डराउने र क्लस्ट्रोफोबिक (Clostrophobic) सिनेम्याटोग्राफी र ध्वनि डिजाइनले दर्शकमा डर र बेचैनी (Dread and Anxiety) को भावना सिर्जना गर्छ, जसले यसलाई एक शक्तिशाली सामाजिक टिप्पणी बनाउँछ।

यसबाट सिकेका मुख्य पाठहरू – नेतृत्व र प्रणालीको कमजोरी: चलचित्रले दुई महत्त्वपूर्ण र डरलाग्दा पाठहरू सिकाउँछ। पहिलो, प्रणालीको कमजोरी (The Fragility of Systems): धेरै पैसा र प्रविधि खर्च गरेर तयार पारिएको जटिल सुरक्षा प्रणालीहरू पनि अन्तिम समयमा अपरिहार्य रूपमा असफल हुन सक्छन् (जब GBI मिसाइलहरू रोक्न असफल हुन्छन्)। यसले प्रविधिमा अत्यधिक निर्भरताको खतरा र मानवीय त्रुटिको सम्भावनालाई देखाउँछ। दोस्रो, नेतृत्वको महत्त्व र जोखिम (The Importance and Peril of Leadership): एक व्यक्ति (राष्ट्रपति) को हातमा सम्पूर्ण विश्वको भाग्य निहित हुन सक्छ भन्ने तथ्य यसले सशक्त रूपमा देखाउँछ। सङ्कटको समयमा नेताहरूको व्यक्तिगत नैतिकता, धैर्यता र निर्णय लिने क्षमता कत्तिको महत्त्वपूर्ण हुन्छ भन्ने पाठ यसले सिकाउँछ, किनकि एक हतारको निर्णयले मानवताको अस्तित्व समाप्त गर्न सक्छ। विशेष गरी, राष्ट्रपतिले मिसाइल ठोक्किनु अघिको अन्तिम क्षणमा जवाफी हमलाको ‘लन्च कोड‘ (Launch Code) जारी गर्न नसक्नु, नेतृत्वको यो चरम कमजोरी (Paralysis of Leadership) लाई देखाउँछ जब अपूर्ण सूचना र नराम्रो विकल्पको दबाबले निर्णय क्षमतालाई पूर्ण रूपमा ध्वस्त पार्छ।

अन्तिम निष्कर्ष – अनिश्चितताको वास्तविकता: अन्तमा, “A House of Dynamite” एक शक्तिशाली, विचारोत्तेजक र कलात्मक रूपमा उत्कृष्ट थ्रिलर हो। यसले युद्ध वा सङ्कटमा सधै स्पष्ट उत्तर वा स्पष्ट शत्रु नहुन सक्छ भन्ने अस्पष्टताको वास्तविकता (The Reality of Ambiguity) लाई जोड दिन्छ। चलचित्रको खुला अन्त्यले दर्शकलाई यो सन्देश दिन्छ कि आणविक युगमा, अनिश्चितता नै वास्तविकता हो। हामी एउटा यस्तो विश्वमा बाँचिरहेका छौ जहाँ केही मिनेट भित्र सभ्यताको अन्त्य हुन सक्छ। यो चलचित्र एउटा सशक्त चेतावनी हो जसले हामीलाई वर्तमान विश्वको जोखिम र मानव जातिको सामूहिक विनाशको क्षमतालाई गम्भीर रूपमा मनन गर्न आह्वान गर्दछ। समग्रमा, “A House of Dynamite” २१औ शताब्दीको राजनीतिक थ्रिलरको एक महत्त्वपूर्ण उदाहरण हो जसले विचारोत्तेजक संवादलाई तीव्र सस्पेन्ससँग मिसाएर विश्वव्यापी खतरा माथि प्रकाश पार्छ।