रुस-युक्रेन युद्ध र आर्कटिक सैन्यकरण: विश्वव्यापी तनावको नयाँ मोड
बुधबार, साउन २२, २०८२ मा प्रकाशित
जुलाई २०२५ मा, रुस र युक्रेनबीचको द्वन्द्व अझ खतरनाक र अप्रत्याशित मोडमा प्रवेश गरेको छ, जसले विश्वव्यापी भूराजनीतिक तनावलाई दशकयताकै उच्च बिन्दुमा पुर्‍याएको छ। मस्कोले ड्रोन र सटीक क्षेप्यास्त्रका निरन्तर लहरहरूसहित आफ्ना हमलाहरू तीव्र पारेको छ, जसले युक्रेनको महत्त्वपूर्ण पूर्वाधार र आम नागरिकहरूमा व्यापक विनाश मच्चाइरहेको छ। यसले ठूलो क्षति र बढ्दो मानवीय संकट निम्त्याएको छ। यो क्रूर आक्रमणको असर अब स्पष्ट रूपमा फैलिएको छ, जसले पोल्याण्ड र लिथुआनियाजस्ता छिमेकी देशहरूको सुरक्षा र स्थिरतामा प्रभाव पारिरहेको छ। यी देशहरू आफूलाई नयाँ भूराजनीतिक टकरावको अग्रपंक्तिमा पाएका छन्। यसैबीच, रुस आर्कटिक महासागरमा आफ्नो सैन्य उपस्थिति बलियो बनाउन आक्रामक रूपमा लागिपरेको छ, जसले बरफले ढाकेको सीमा क्षेत्रलाई रणनीतिक प्रतिस्पर्धाको नयाँ मैदान बनाएको छ। युक्रेनमा युद्धको बढ्दो तीव्रता र आर्कटिकमा भइरहेको यो सैन्यकरणको दोहोरो वृद्धि नाटोलाई प्रत्यक्ष र स्पष्ट चेतावनी हो, जसले पहिले नै कमजोर विश्वव्यापी परिदृश्यलाई अझ जटिल बनाइरहेको छ। यो विशेष विश्लेषणले नवीनतम घटनाक्रमहरू, विश्वव्यापी टकरावका गहिरिँदै गएका जोखिमहरू र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको भविष्यलाई आकार दिइरहेका शक्ति सन्तुलनको जटिल अन्तरसम्बन्धको जाँच गर्दछ।
युक्रेनमा घेराबन्दी: हवाई हमलामा नयाँ क्रूरता
सन् २०२५ को गर्मीयाममा रुसको युक्रेन विरुद्धको हवाई अभियानमा निकै वृद्धि भएको देखिएको छ, जसले युद्धमा एउटा नयाँ, क्रूर अध्यायको सुरुवात गरेको छ। जुलाईको अन्त्यतिरका हालैका रिपोर्टहरूले देखाउँछन् कि मस्कोले अभूतपूर्व रूपमा धेरै ड्रोन र क्षेप्यास्त्र हमलाहरू गरेको छ। यी हमलाहरूले युक्रेनभरि सैन्य प्रतिष्ठानहरूका साथै महत्त्वपूर्ण नागरिक पूर्वाधारहरूलाई पनि व्यवस्थित रूपमा निशाना बनाएका छन्। किभ, खार्किभ, डिनिप्रो र सुमीजस्ता शहरहरूले निरन्तर बमबारी भोगेका छन्, जसमा आवासीय भवनहरू, अस्पतालहरू र व्यापारिक केन्द्रहरू हमलाका शिकार भएका छन्। प्रयोग गरिएका हतियारहरूको मात्रा अचम्मलाग्दो छ; केही दिनमा सयौं ड्रोन र दर्जनौं क्षेप्यास्त्रहरू प्रक्षेपण गरिएका छन्। युक्रेनी अधिकारीहरूले अधिकांशलाई खसालेको रिपोर्ट गरे पनि, ठूलो संख्यामा क्षेप्यास्त्रहरू प्रतिरक्षा प्रणाली छिचोल्न सफल भएका छन्, जसले व्यापक विनाश र ठूलो जनधनको क्षति निम्त्याएको छ।
यी तीव्र हमलाहरू युक्रेनको ऊर्जा ग्रिडलाई ध्वस्त पार्न, रसद आपूर्तिमा बाधा पुर्‍याउन, नागरिक मनोबल कमजोर पार्न र यसको वायु प्रतिरक्षा क्षमतालाई भार पार्न वा सामना गर्न नसक्ने बनाउन डिजाइन गरिएका छन्। ऊर्जा सुविधाहरूलाई निशाना बनाउने कार्य, जुन प्रारम्भिक आक्रमणदेखि नै दोहोरिएको रणनीति हो, विशेष गरी जाडो महिनाहरू नजिकिँदै गर्दा युक्रेनी शहरहरूलाई अन्धकार र चिसोमा डुबाउने लक्ष्य राखेको छ। भौतिक क्षतिका अतिरिक्त, जनसंख्यामा यसको मनोवैज्ञानिक प्रभाव विशाल छ, जसले लाखौं मानिसहरूलाई निरन्तर खतरामा बाँच्न र बढ्दो अनिश्चित वातावरणमा आश्रय खोज्न बाध्य पारेको छ। युक्रेनी स्रोतहरूले संकेत गर्छन् कि रुसले शाहेद-प्रकारका ड्रोन, इस्कन्दर-एम ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र र उन्नत क्रुज क्षेप्यास्त्रहरूको मिश्रण प्रयोग गरिरहेको छ, प्रायः जटिल, बहु-तहका हमलाहरूमा जुन वायु प्रतिरक्षालाई भारी बनाउन डिजाइन गरिएको हो। यो रणनीतिक परिवर्तनले रुसको टाढैबाटै युक्रेनी प्रतिरोध तोड्ने निरन्तर प्रयासलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ, साथै डोनेट्स्क क्षेत्रमा क्रमिक रूपमा क्षेत्रीय लाभहरू प्राप्त गर्ने प्रयास गरिरहेको छ। यी हमलाहरूको व्यापकता र आवृत्तिले मानवीय लागतको परवाह नगरी रुसको आफ्नो उद्देश्यहरू निरन्तर घर्षणबाट प्राप्त गर्ने दृढतालाई जोड दिन्छ।
फैलिँदो छायाँ: क्षेत्रीय अस्थिरता र नाटोको पूर्वी सिमाना
युक्रेनमा बढ्दो द्वन्द्व अब यसको सीमाभित्र मात्र सीमित छैन; यसको छायाँ छिमेकी देशहरूमा, विशेष गरी नाटोको पूर्वी सिमानामा बढ्दो रूपमा परिरहेको छ। पोल्याण्ड र लिथुआनिया, विशेष गरी तीव्र युद्धले प्रत्यक्ष रूपमा प्रभावित भएका छन्। जुलाईको अन्त्यका रिपोर्टहरूले पुष्टि गर्छन् कि रुसी क्षेप्यास्त्रहरू, पश्चिमी युक्रेनमा निशाना बनाएका पोल्याण्डको सिमाना नजिकै खतरनाक रूपमा पुगेका छन्, जसले पोलिश र सहयोगी विमानहरूलाई पोलिश हवाई क्षेत्रको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न सक्रिय गरेको छ। द्वन्द्वसँगको यो निरन्तर निकटताले आकस्मिक घुसपैठ वा अप्रत्याशित वृद्धिको बारेमा गम्भीर चिन्ता बढाउँछ विशेष गरी आधुनिक वायु प्रतिरक्षा प्रणालीहरूको अत्यधिक संवेदनशील प्रकृतिलाई ध्यानमा राख्दा।
जथाभावी खस्ने बम-गोलाले पुर्‍याउन सक्ने तत्कालको ज्यानमारा खतरा मात्र नभई, युद्धले यी अग्रपंक्तिमा रहेका देशहरूमा गहिरो आर्थिक र सामाजिक असर पनि पारेको छ। पोल्याण्ड र लिथुआनिया मानवीय सहायता प्रदान गर्न र लाखौं युक्रेनी शरणार्थीहरूलाई स्वीकार गर्न अग्रपंक्तिमा रहेका छन्, जसले उनीहरूको सामाजिक सेवा र अर्थतन्त्रमा महत्त्वपूर्ण दबाब पारेको छ। व्यापारमा अवरोध, ऊर्जाको बढ्दो मूल्य र निरन्तर मुद्रास्फीति जुन ठूलो मात्रामा द्वन्द्वले गर्दा भएको हो, पूर्वी युरोपभरिका फर्महरू र घरपरिवारहरूमा भारी रूपमा प्रभाव पारिरहेका छन्। आक्रमणको प्रारम्भिक झट्का सहन गरे पनि, युद्धको लम्बिएको प्रकृतिले यी आर्थिक दबाबहरूलाई निरन्तरता दिन्छ, जसले दीर्घकालीन रिकभरीलाई खतरामा पार्छ र केही क्षेत्रहरूमा गरिबीलाई बढावा दिन्छ।
यसबाहेक, उनीहरूको सिमाना नजिक बढेको सैन्य गतिविधि, रुसको आक्रामक बयानबाजीसँगै, उनीहरूले मस्कोबाट महसुस गरेको प्रत्यक्ष खतराको निरन्तर सम्झना दिलाउँछ। पोल्याण्ड र लिथुआनिया दुवै नाटोका कट्टर सदस्य हुन् र रुस विरुद्ध बलियो प्रतिरोधका मुखर समर्थक भएका छन्। द्वन्द्वसँगको यो बढ्दो निकटताले पूर्वी सिमानामा बलियो नाटो उपस्थिति र क्षमताका लागि उनीहरूको आह्वानलाई बलियो बनाउँछ, जसले उनीहरू सम्भावित फराकिलो टकरावको अग्रपंक्तिमा रहेको धारणालाई सुदृढ पार्छ। यो फैलिँदो प्रभावले युक्रेनमा भइरहेको युद्ध केवल क्षेत्रीय द्वन्द्व नभई युरोपेली र वास्तवमा विश्वव्यापी सुरक्षाका लागि प्रत्यक्ष प्रभाव पार्ने अस्थिरताकारी शक्ति हो भन्ने कुरालाई जोड दिन्छ।
आर्कटिक सिमाना: रुसको रणनीतिक सैन्यकरण र संसाधन महत्वाकांक्षा
युक्रेनमा आफ्नो युद्धलाई तीव्र पार्दै, रुस आर्कटिक महासागरमा आफ्नो सैन्य विस्तारलाई स्पष्ट रूपमा द्रुत गतिमा बढाउँदैछ, यो कदमले पश्चिमी शक्तिहरू र नाटोबाट बढ्दो चिन्ता र छानबिनलाई आकर्षित गरिरहेको छ। यो विस्तार नयाँ होइन, तर जून र जुलाई २०२५ का हालैका गुप्तचर रिपोर्टहरूले महत्त्वपूर्ण वृद्धिलाई संकेत गर्दछ, जसले संसाधनले धनी र बढ्दो पहुँचयोग्य ध्रुवीय क्षेत्रमा रुसको दीर्घकालीन रणनीतिक महत्वाकांक्षाहरूलाई जोड दिन्छ। जलवायु परिवर्तनको परिणाम स्वरूप आर्कटिकका बरफहरू पग्लिँदै गर्दा, नयाँ ढुवानी मार्गहरू विशेष गरी उत्तरी समुद्री मार्ग खुल्दैछन् र विशाल, अप्रयुक्त खनिज र ऊर्जा भण्डारहरू बढी पहुँचयोग्य बन्दैछन्। रुसले यस क्षेत्रको आफ्नो नियन्त्रण र सैन्यकरणलाई आफ्नो आर्थिक भविष्य र राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि महत्त्वपूर्ण ठान्छ।
मस्कोले आफ्नो विशाल आर्कटिक तटरेखाभरि नयाँ सैन्य आधारहरू, एयरफिल्डहरू, रडार स्टेशनहरू र गहिरो पानी बन्दरगाहहरू अपग्रेड गर्न र निर्माण गर्न भारी लगानी गरिरहेको छ। यसमा उन्नत क्षेप्यास्त्र प्रणालीहरू तैनाथ गर्ने, नयाँ आइसब्रेकरहरू र पनडुब्बीहरूसँग आफ्नो उत्तरी फ्लीटलाई आधुनिकीकरण गर्ने र निगरानी तथा शक्ति प्रदर्शनका लागि आफ्नो क्षमताहरू बढाउने कार्यहरू समावेश छन्। युक्रेनी गुप्तचरले आर्कटिकमा केही “वैज्ञानिक अनुसन्धान” सुविधाहरू तेल र ग्याँस क्षेत्रहरूको भूगर्भीय अन्वेषण, ढुवानीका लागि बरफको अवस्था विश्लेषण र दीर्घकालीन संसाधन शोषणलाई सहज बनाउन जलवायु परिवर्तनको मोडलिङको उद्देश्यले सैन्य-प्राविधिक परियोजनाहरूको लागि मात्र आवरण रहेको पनि सुझाव दिन्छ। रुसको उद्देश्य स्पष्ट छ: निर्विवाद रणनीतिक आधार स्थापना गर्ने, प्रमुख रसद मार्गहरू नियन्त्रण गर्ने र विशाल प्राकृतिक संसाधनहरूमा पहुँच सुरक्षित गर्ने।
यो आर्कटिक सैन्यकरण नाटो र संयुक्त राज्य अमेरिका, क्यानडा, नर्वे र फिनल्याण्ड जस्ता अन्य आर्कटिक राष्ट्रहरूलाई प्रत्यक्ष चेतावनी हो। यसले भूराजनीतिक प्रतिस्पर्धाको नयाँ अक्ष सिर्जना गर्दछ किनकि नाटो सदस्यहरूले पनि यस क्षेत्रमा आफ्नो उपस्थिति बढाउँदै र अभ्यासहरू सञ्चालन गर्दैछन्। आर्कटिकमा आर्थिक आकांक्षाहरू र सैन्य क्षमताहरूको मिश्रणले विश्वव्यापी स्तरमा आफ्नो प्रभाव स्थापित गर्ने रुसको दीर्घकालीन दृष्टिकोणलाई संकेत गर्दछ जुन युक्रेनमा यसको चलिरहेको द्वन्द्वभन्दा फरक छ। यसले नाटोलाई आफ्नो उत्तरी प्रतिरक्षाको पुनर्मूल्यांकन गर्न र परम्परागत युरोपेली थिएटरबाट उच्च उत्तरसम्म फैलिएको बहु-डोमेन खतरालाई सम्बोधन गर्न आफ्ना रणनीतिहरू अनुकूलन गर्न बाध्य पार्छ।
नाटोको दुविधा: प्रतिरोध, रक्षा र मडारिँदो खतरा
युक्रेन र आर्कटिकमा रुसको दोहोरो वृद्धिले नाटोका लागि एक जटिल र ठूलो दुविधा प्रस्तुत गर्दछ। यो गठबन्धन युक्रेनको सार्वभौमिकता र क्षेत्रीय अखण्डताका लागि आफ्नो अटुट समर्थन र आणविक हतियारले सुसज्जित रुससँग प्रत्यक्ष सैन्य टकरावबाट बच्ने अनिवार्यताको बीचमा फसेको छ। नाटोको प्रतिक्रिया मुख्यतया पूर्वी सिमानामा आफ्नो सामूहिक रक्षा स्थिति बलियो बनाउन, युक्रेनलाई व्यापक सैन्य र वित्तीय सहायता प्रदान गर्न र रुसमाथि अभूतपूर्व प्रतिबन्धहरू लगाउनमा केन्द्रित रहेको छ। हालैका घटनाक्रमहरूले भने यी उपायहरू महत्त्वपूर्ण भए तापनि, थप रुसी आक्रामकतालाई रोक्न वा फराकिलो द्वन्द्वलाई रोक्न पर्याप्त नहुन सक्छ भन्ने सुझाव दिन्छ।
नाटोका महासचिव मार्क रुटे र अन्य गठबन्धनका नेताहरूले लगातार आफ्नो धारा ५ – सामूहिक रक्षा खण्ड – प्रति आफ्नो प्रतिबद्धता दोहोर्याउँदै आएका छन्, जसमा एक सदस्यमाथिको आक्रमण सबैमाथिको आक्रमण हो भन्ने कुरामा जोड दिइएको छ। जुलाई २०२५ मा, नाटोले युक्रेन डिफेन्स कन्ट्याक्ट ग्रुपका बैठकहरू मार्फत युक्रेनलाई सहायता समन्वय गर्न जारी राख्यो साथै आफ्नो डिजिटल स्थिति बढाउँदै र इस्टोनियामा एक्सरसाइज हेजहग जस्ता ठूला-स्तरका रक्षा अभ्यासहरू सञ्चालन गर्दैछ। यद्यपि, सन् २०३० सम्ममा पुटिनले नाटोसँग ठूलो-स्तरको द्वन्द्वको तयारी गरिरहेको पश्चिमी गुप्तचर चेतावनीहरूले चिन्ताजनक छन्। रिपोर्टहरूले सन् २०२५ सम्ममा रुसको रक्षा खर्च आफ्नो कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको ६% भन्दा बढी हुन सक्ने र यसका सशस्त्र बलहरूमा उल्लेखनीय वृद्धि हुने, युरोपेली सिमाना नजिक हतियार भण्डारहरू बढ्ने सुझाव दिन्छ।
यसले नाटोलाई एक नाजुक सन्तुलन कायम गर्न बाध्य पार्छ। एकातिर, सैन्य खर्च बढाउन र रुसी विस्तारवाद विरुद्ध थप एकीकृत आक्रामक अडानका लागि आह्वानहरू छन्। अर्कोतिर, केही सदस्य राष्ट्रहरू प्रत्यक्ष युद्धबाट बच्नका लागि वृद्धि भएको रूपमा बुझ्न सकिने कार्यहरू विरुद्ध सावधानी अपनाउँछन्। आर्कटिकको जटिल परिस्थितिका कारण नाटोले नयाँ क्षमताहरू बनाउनुपर्ने भएको छ। रुस र चीनसँग चिसो मौसममा ड्रोन सञ्चालन गर्ने जस्ता क्षेत्रमा अहिले बढी फाइदा भएकाले नाटोले त्यसमा ध्यान दिन आवश्यक छ। गठबन्धनले आफ्नो शक्ति देखाउनु मात्र पर्याप्त छैन, बरु गलत बुझाइ हटाउन खुला संवादका माध्यमहरू पनि कायम राख्नुपर्छ। साथै, तीव्र गतिमा परिवर्तन भइरहेको र खतरनाक बन्दै गएको भूराजनीतिक अवस्था अनुसार आफ्ना रणनीतिहरूलाई निरन्तर बदल्दै जानुपर्छ।
विश्वव्यापी भूराजनीतिक प्रतिध्वनि: बदलिँदो विश्व व्यवस्था
रुस-युक्रेन युद्धको बढ्दो तीव्रता र रुसको आर्कटिकमा भइरहेको विस्तार छुट्टाछुट्टै घटनाहरू होइनन्। यी दुवैले विश्वव्यापी भूराजनीतिक शक्तिलाई तीव्र रूपमा पुनर्गठित गरिरहेका छन्। यस द्वन्द्वले विद्यमान गठबन्धनहरूलाई पुनर्गठन गरेको छ, सैन्य प्रविधिहरूको विकासलाई उत्प्रेरित गरेको छ र प्रमुख शक्तिहरूलाई आफ्नो रक्षा लगानी र संसाधन विनियोजनको पुनर्मूल्याङ्कन गर्न बाध्य पारेको छ। सबैभन्दा तत्काल प्रभाव भनेको पश्चिम, जुन रुसको निन्दामा ठूलो मात्रामा एकजुट छ र रुसलाई समर्थन गर्ने, तटस्थ रहने वा आफ्नै आर्थिक हितलाई प्राथमिकता दिने राष्ट्रहरूको समूहबीचको गहिरो विभाजन हो। सन् २०२५ को सुरुमा रिपोर्ट गरिए अनुसार युरोपेली युद्धक्षेत्रमा उत्तर कोरियाली सैनिकहरूको प्रवेशले द्वन्द्वलाई थप विश्वव्यापीकरण गर्छ, जसले क्षेत्रीय तनावहरू कति अन्तरसम्बन्धित भएका छन् भन्ने कुरालाई जोड दिन्छ।
आर्थिक रूपमा, युद्धले ठूलो दबाब जारी राखेको छ। आपूर्ति श्रृङ्खला अवरोधहरू, विशेष गरी ऊर्जा र खाद्यान्न वस्तुहरूमा, विश्वव्यापी मुद्रास्फीतिलाई बढाइरहेका छन्, लाखौंलाई अत्यधिक गरिबीमा धकेलिरहेका छन् र पहिलेदेखि नै विद्यमान आर्थिक कमजोरीहरूलाई गहिरो बनाइरहेका छन्। युक्रेनको युद्धपछिको पुनर्निर्माणले ठूलो आर्थिक अवसर प्रस्तुत गरे पनि, सयौं अर्ब डलर लाग्ने अनुमान गरिएको छ, चलिरहेको द्वन्द्वको अर्थ वित्तीय र मानवीय लागतहरू बढ्दै जानेछन्। युद्ध “डिग्लोबलाइजेसन” जोखिमहरूको एक प्रमुख चालक पनि हो, जहाँ राष्ट्रहरूले आर्थिक निर्भरताहरू घटाउन र घरेलु आपूर्ति श्रृङ्खलाहरू विशेष गरी महत्त्वपूर्ण क्षेत्रहरूमा बलियो बनाउन खोजिरहेका छन्। यसले व्यापार, लगानी र अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगका लागि गम्भीर दीर्घकालीन प्रभावहरूसहित विश्वव्यापी अर्थतन्त्रको ठूलो पुनर्गठन निम्त्याउन सक्छ।
तत्काल द्वन्द्व क्षेत्रहरूभन्दा बाहिर, भूराजनीतिक प्रभावहरू विभिन्न क्षेत्रहरूमा फैलिएका छन्। एशियामा, रुस-चीन अक्षको गहिरो सम्बन्ध विशेष गरी संयुक्त आर्कटिक गस्तीहरूमा स्पष्ट, जापान, दक्षिण कोरिया र अष्ट्रेलिया जस्ता देशहरूका लागि चिन्ता बढाउँछ जसले कथित रुसी र चिनियाँ आक्रामकताको विरुद्ध पश्चिमी प्रयासहरूसँग बढ्दो रूपमा आफूलाई पङ्क्तिबद्ध गरिरहेका छन्। द्वन्द्वले विश्वव्यापी ऊर्जा बजारलाई पनि असर गर्छ, जसले राष्ट्रहरूलाई नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतहरूमा आफ्नो संक्रमणलाई तीव्रता दिन बाध्य पार्छ तर केहीलाई नयाँ जीवाश्म इन्धन आपूर्तिकर्ताहरू खोज्न पनि बाध्य पार्छ। यी प्रभावहरूको कुल योग भनेको अझ खण्डित, कम अनुमानित र अधिक खतरनाक विश्व हो, जहाँ स्थापित नियमहरूलाई चुनौती दिइँदैछ र प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष दुवै फराकिलो टकरावको जोखिम स्पष्ट रूपमा बढिरहेको छ।
तनाव घटाउने मार्ग: एक मधुरो आशा ?
रुस-युक्रेन युद्ध अझ खतरनाक चरणमा प्रवेश गर्दै र रुस आर्कटिकमा आफ्नो प्रभाव जमाउँदै गर्दा तनाव घटाउने मार्ग बढ्दो रूपमा कठिन देखिन्छ। युक्रेनको नागरिक पूर्वाधारमा तीव्र हमलाहरू, छिमेकी नाटो राज्यहरूलाई प्रत्यक्ष खतराहरू र आर्कटिकको सैन्यकरणले मस्कोले आफ्नो आक्रामक रणनीतिमा दोब्बर जोड दिइरहेको छ भन्ने कुरा देखाउँछ, प्रतिबन्ध वा अन्तर्राष्ट्रिय निन्दाले पनि यसलाई रोक्न सकेको छैन। शान्तिपूर्ण समाधानका लागि कूटनीतिक मार्गहरू साँघुरिँदै गएका छन्, दुवै पक्ष आ-आफ्नो अडानमा अडिग छन् र अर्थपूर्ण वार्ताको सम्भावना टाढा देखिन्छ।
अन्तर्राष्ट्रिय समुदायका लागि मुख्य चुनौती यस वृद्धिको चक्रलाई तोड्ने बाटो खोज्नु हो। यसका लागि युक्रेनलाई निरन्तर बलियो समर्थन मात्र नभई आर्कटिक जस्ता संवेदनशील क्षेत्रहरूमा तनाव कम गर्नका लागि समन्वित कूटनीतिक प्रयासहरू पनि आवश्यक पर्दछ, जहाँ गलत अनुमानले विनाशकारी परिणामहरू निम्त्याउन सक्छ। संयुक्त राष्ट्र संघ जस्ता अन्तर्राष्ट्रिय निकायहरूले बहुध्रुवीय विश्वमा जहाँ प्रमुख शक्तिहरूले बढ्दो रूपमा आफ्नै हितलाई एकतर्फी रूपमा अगाडि बढाइरहेका छन्, त्यहाँ संवादलाई बढावा दिन र अन्तर्राष्ट्रिय कानून लागू गर्न कठिन संघर्षको सामना गरिरहेका छन्। प्रश्न अब युक्रेनमा युद्ध कसरी अन्त्य गर्ने भन्ने मात्र होइन, बरु यसले निम्त्याएको बढ्दो विश्वव्यापी टकरावलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने हो। लोकतान्त्रिक राष्ट्रहरूको सामूहिक दृढता, नाटो जस्ता गठबन्धनहरूको सुसंगतता र नयाँ प्रभावकारी बिन्दुहरू फेला पार्न अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिको क्षमता आउने महिना र वर्षहरूमा गम्भीर रूपमा परीक्षण गरिनेछ। दृष्टिकोणमा आधारभूत परिवर्तन वा महत्त्वपूर्ण भूराजनीतिक सफलता बिना, विश्व बढ्दो विश्वव्यापी तनाव र निरन्तर क्षेत्रीय द्वन्द्वको युगमा अझ गहिरो रूपमा फस्ने जोखिममा छ।
समग्रमा, रुस-युक्रेन युद्धको बढ्दो तीव्रता र आर्कटिकमा रुसको सैन्य विस्तारले विश्वव्यापी भूराजनीतिमा गम्भीर असर पारेको छ। यसले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धलाई जटिल बनाउँदै, नयाँ गठबन्धनहरू र शक्ति समीकरणहरू सिर्जना गरेको छ। युक्रेनमा मानवीय संकट गहिरिँदै जाँदा र नाटोका सिमानाहरूमा तनाव बढ्दै गर्दा, विश्व अझ अनिश्चित र खण्डित बनेको छ। आर्थिक दबाब, भूराजनीतिक अस्थिरता र डिग्लोबलाइजेसनका जोखिमहरू बढिरहेका छन्। अबको चुनौती भनेको यो द्वन्द्वलाई थप फैलिन नदिन र शान्तिपूर्ण समाधानका लागि नयाँ कूटनीतिक मार्गहरू खोज्नु हो। अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको एकजुट प्रयास र दृढता मात्र यस बढ्दो विश्वव्यापी संकटलाई व्यवस्थापन गर्न र स्थायी शान्तिको आशा जगाउन सक्षम हुनेछ।

प्रतिक्रिया

सम्बन्धित खवर

ताजा समाचार

लोकप्रिय