सन् १९७९ को फेब्रुअरी १, तेहरानको आकाशमा एयर फ्रान्सको एउटा चार्टर्ड जेट ओर्लदा विश्वभरका मानिसहरूले एकसाथ सास रोकेका थिए। त्यस विमानमा थिए आयतोल्लाह रुहोल्लाह खोमेनी, एक व्यक्ति जसले १४ वर्षको लामो निर्वासन जीवन बिताएका थिए। उनको यस फिर्तीले वर्षौंदेखि इरानको माटोमुनि गुप्त रूपमा सल्किरहेको क्रान्तिको नाटकीय क्लाइमेक्सलाई चित्रित गर्‍यो। शाह मोहम्मद रजा पहलवीले केही हप्ताअघि मात्र आफ्नो भव्य ‘मयूर सिंहासन’ त्यागेका थिए, उनको शानदार शासन व्यापक असन्तुष्टिको दबाबमा ढलेको थियो। जब खोमेनीले इरानी भूमिमा पाइला टेके, लाखौं मानिसहरूले उर्लदो उत्साहका साथ उनलाई स्वागत गर्न सडकमा ओर्लिए, यो स्पष्ट थियो कि यो केवल एउटा सामान्य घरफिर्ती थिएन। यो एउटा नयाँ युगको प्रतीकात्मक उदय थियो, इरानका लागि मात्र होइन सम्पूर्ण मध्यपूर्व र वास्तवमा, विश्वव्यापी भूराजनीतिक परिदृश्यका लागि। इरानी इस्लामिक क्रान्ति केवल सरकार परिवर्तन मात्र थिएन, यो एउटा गहिरो भूकम्पीय परिवर्तन थियो जसले शताब्दीयौ पुरानो राजतन्त्रलाई जरोदेखि उखेलेर फाल्यो, विश्वको पहिलो आधुनिक धर्मशास्त्रीय राज्यको स्थापना गर्‍यो र शक्ति तथा प्रभावका रेखाहरूलाई सधैका लागि नयाँ रूप दियो।

शाहको बाहिरबाट अडिग देखिने राजतन्त्र, विशाल तेल सम्पत्ति र बलियो पश्चिमी समर्थनले टिकेको भए पनि, अन्ततः धेरै कारकहरूको संगममा ढल्यो। उनका आधुनिकीकरण कार्यक्रमहरू, जसलाई “श्वेत क्रान्ति” भनिएको थियो, इरानलाई एक विकसित राष्ट्रमा रूपान्तरण गर्ने लक्ष्य राखेका थिए। तर, तिनले अनजानमै उनको पतनको बीउ रोपे। तीव्र सहरीकरण, परम्परागत भूस्वामीहरूलाई विस्थापित गर्ने भूमि सुधार र पश्चिमाकरणको तीव्र प्रयासले समाजमा गहिरो सामाजिक र आर्थिक असमानता सिर्जना गर्‍यो। तेलको आम्दानीको फाइदा ठूलो मात्रामा आम जनतासम्म पुग्न सकेन, जसले व्यापक गरिबी र बेरोजगारी निम्त्यायो, विशेष गरी सहरी केन्द्रहरूमा जहाँ एक नयाँ, असन्तुष्ट श्रमिक वर्गको उदय भइरहेको थियो। शाहको निरंकुश शासन, उनको क्रूर गुप्तचर प्रहरी (साभाक) मार्फत लागू गरिएको असहमतिलाई निर्ममतापूर्वक दबाउँथ्यो, जसले व्यापक मानवअधिकार हनन र राजनीतिक स्वतन्त्रताको दमन निम्त्यायो। यसले समाजका विभिन्न वर्गहरू, गरिबदेखि बौद्धिक वर्गसम्म सबैमा गहिरो अन्याय र असन्तुष्टिको भावना सिर्जना गर्‍यो।

यसका अतिरिक्त, शाहका आक्रामक धर्मनिरपेक्षीकरण नीतिहरू जसमा महिलाहरूलाई थप अधिकार दिने र पारिवारिक कानून सुधार गर्ने जस्ता कुराहरू थिए जसले शक्तिशाली शिया पादरी वर्गलाई टाढा बनायो। उनीहरूले यी सुधारहरूलाई इस्लामिक मूल्यमान्यता र परम्परामाथिको आक्रमणको रूपमा हेरे। धार्मिक संस्थाहरू, जसले परम्परागत रूपमा सामाजिक सेवा र शिक्षा प्रदान गर्थे, आफूलाई बढ्दो रूपमा सीमान्तकृत महसुस गरे। शाहको पश्चिमा राष्ट्रहरू, विशेष गरी संयुक्त राज्य अमेरिकासँगको घनिष्ठ सम्बन्ध पनि एउटा प्रमुख विवादको विषय थियो। धेरै इरानीहरूले उनलाई विदेशी शक्तिहरूको कठपुतलीको रूपमा हेरे, जसले इरानको स्रोतसाधन आफ्नो फाइदाका लागि शोषण गर्थे। पश्चिमा विरोधी भावना बढ्दै गयो, सांस्कृतिक अतिक्रमण र राष्ट्रिय सार्वभौमिकता गुमेको भावनाले यसलाई थप बल दियो। सन् १९७१ मा फारसी राजतन्त्रको २,५०० वर्षको भव्य उत्सव, धेरै इरानीहरूले सामना गरिरहेको गरिबीसँग तीव्र विरोधाभासमा, शासक वर्ग र जनताबीचको विच्छेदलाई थप उजागर गर्‍यो, जसले एक भ्रष्ट र जनसम्पर्कविहीन शासनको छविलाई बलियो बनायो। यी संचित गुनासोहरू, राजनीतिक अभिव्यक्तिको वैध मार्गहरूको अभावसँगै क्रान्तिको लागि उपयुक्त विस्फोटक वातावरण सिर्जना भयो।

आयतोल्लाह रुहोल्लाह खोमेनी परम्परागत क्रान्तिकारी नेताभन्दा धेरै फरक थिए। सन् १९०२ मा जन्मेका उनी एक सम्मानित शिया धर्मगुरु र विद्वान थिए जसले दशकौंसम्म इस्लामिक दर्शन र न्यायशास्त्र पढाएका थिए। उनको राजनीतिक प्रमुखताको मार्ग सन् १९६० को दशकको सुरुमा शाहका सुधारहरूको उनको मुखर विरोधबाट सुरु भयो, जसलाई उनले गैर-इस्लामिक र इरानको सार्वभौमिकताका लागि हानिकारक भनी निन्दा गरे। उनका प्रवचन र लेखहरू, विशेष गरी उनको विलायत-ए-फकीह (न्यायविद्को अभिभावकत्व) को अवधारणा, जसले ‘लुकेका इमाम’ को अनुपस्थितिमा धार्मिक नेताको शासन आवश्यक छ भनी तर्क गरेको थियो, यसले इस्लामिक सरकारको लागि धार्मिक आधार तयार गर्‍यो।

खोमेनीको अटल अवज्ञाका कारण सन् १९६४ मा उनलाई गिरफ्तार गरियो र त्यसपछि निर्वासनमा पठाइयो, पहिले टर्की, त्यसपछि इराक (जहाँ उनले पवित्र शहर नजाफमा १३ वर्ष बिताए) र अन्ततः फ्रान्स। उनको भौतिक अनुपस्थिति भए तापनि, उनको प्रभाव द्रुत रूपमा बढ्यो। उनका सन्देशहरू, क्यासेट टेपमार्फत इरानमा तस्करी गरी मस्जिदहरू र धार्मिक विद्यार्थीहरूको विशाल सञ्जालमार्फत प्रसारित गरियो, जसले परिवर्तन र आध्यात्मिक मार्गदर्शनको चाहना गरिरहेका जनतामा गहिरो प्रभाव पार्यो। उनले कुशलतापूर्वक जनताका गुनासोहरूलाई अभिव्यक्त गरे, शाह विरुद्धको संघर्षलाई अन्याय, भ्रष्टाचार र विदेशी प्रभुत्व विरुद्धको लडाईको रूपमा प्रस्तुत गर्दै सबैलाई इस्लामको झण्डा मुनि एकत्रित गरे।

खोमेनीको तपस्वी जीवनशैली, उनको इमानदारीको लागि प्रतिष्ठा र उनको शक्तिशाली सम्झौताविहीन बयानबाजी शाहको शासनको कथित विलासिता र नैतिक दिवालियापनसँग तीव्र विरोधाभासमा थियो। उनी प्रतिरोधको प्रतीक बने, लाखौंको आशा र आकांक्षालाई मूर्त रूप दिए जसले उनलाई इरानको मर्यादा पुनर्स्थापना गर्न र इस्लामिक सिद्धान्तहरूद्वारा निर्देशित न्यायको युग ल्याउन सक्ने सच्चा नेताको रूपमा देखेका थिए। धर्मनिरपेक्ष बुद्धिजीवीदेखि बजार व्यापारी र धार्मिक जनसमूहसम्म विभिन्न विपक्षी समूहहरूलाई एउटै शक्तिशाली धार्मिक-राजनीतिक विचारधारा अन्तर्गत एकजुट गर्ने उनको क्षमता उनको करिश्मा र रणनीतिक प्रतिभाको प्रमाण थियो। उनी इरान फर्कदा, उनी केवल एक धार्मिक व्यक्तित्व मात्र थिएनन् उनी एक विजयी क्रान्तिका निर्विवाद नेता थिए।

क्रान्तिको तत्काल पछिको समयमा इरान भित्र गहिरो रूपान्तरण भयो जसले यसको राजनीतिक, सामाजिक र सांस्कृतिक संरचनालाई मौलिक रूपमा पुन: आकार दियो। राजतन्त्र समाप्त गरियो र इस्लामिक सिद्धान्तहरूमा आधारित नयाँ संविधान अपनाइयो जसले इरानको इस्लामिक गणतन्त्र स्थापना गर्‍यो। विलायत-ए-फकीहको अवधारणा नयाँ राजनीतिक प्रणालीको आधारशिला बन्यो, जसले सर्वोच्च नेता (खोमेनी र पछि उनका उत्तराधिकारी) लाई सबै राज्य मामिलामा अन्तिम अधिकार प्रदान गर्‍यो। यसको अर्थ धर्मगुरुहरू, विशेष गरी कट्टरपन्थी तत्वहरू शासनमा प्रमुख शक्ति बने, मुख्य संस्थाहरू र मन्त्रालयहरूलाई नियन्त्रण गर्दै।

सामाजिक रूपमा, क्रान्तिले सार्वजनिक जीवनको तीव्र इस्लामिककरण निम्त्यायो। महिलाहरूका लागि कडा इस्लामिक पहिरन संहिता (हिजाब) अनिवार्य गरियो र धार्मिक प्रहरीले नैतिक संहिताहरू लागू गर्न थाल्यो। मदिरा सेवनमा प्रतिबन्ध लगाइयो र सार्वजनिक स्थानहरूमा लैङ्गिक अलगाव अझ प्रचलित भयो। कानूनी प्रणालीलाई शरिया कानून अनुरूप बनाउनको लागि पूर्ण रूपमा सुधार गरियो जसले फौजदारी न्याय, पारिवारिक कानून र नागरिक संहिताहरूमा परिवर्तन ल्यायो। शिक्षा पनि गहिरो रूपमा प्रभावित भयो, इस्लामिक शिक्षा र मूल्यमान्यताहरू प्रतिबिम्बित गर्न पाठ्यक्रमहरू परिमार्जन गरियो। क्रान्तिकारी अदालतहरू स्थापना गरियो जसले प्रारम्भिक वर्षहरूमा हजारौ पूर्व-शासन अधिकारीहरू, साभाक एजेन्टहरू र राजनीतिक विरोधीहरूको मृत्युदण्ड निम्त्यायो।

आर्थिक रूपमा, क्रान्तिले महत्त्वपूर्ण उथलपुथल ल्यायो। उद्योगहरू, बैंकहरू र प्रमुख व्यवसायहरूको राष्ट्रियकरण भयो जसको उद्देश्य सम्पत्ति पुनर्वितरण गर्ने र विदेशी प्रभाव कम गर्ने थियो। यद्यपि, यसले पूँजी पलायन, विदेशी लगानीमा गिरावट र महत्त्वपूर्ण आर्थिक अवरोध पनि निम्त्यायो। त्यसपछिको इरान-इराक युद्ध (१९८०-१९८८) ले अर्थव्यवस्थालाई थप ध्वस्त पार्यो, जसले इरानलाई आफ्नो तेल राजस्वमा अत्यधिक निर्भर रहन र अन्तर्राष्ट्रिय अलगाव र प्रतिबन्धहरूको सामना गर्न बाध्य बनायो। क्रान्तिले स्वतन्त्रता र न्यायको प्रतिज्ञा गरे तापनि, यसले धेरै इरानीहरूका लागि आन्तरिक शुद्धीकरण, राजनीतिक दमन र आर्थिक कठिनाइको युग पनि सुरु गर्‍यो, यद्यपि यो प्रणाली इस्लामिक मूल्यमान्यता र सामाजिक न्यायलाई प्राथमिकता दिने दावी गर्दथ्यो।

इरानी इस्लामिक क्रान्तिको प्रभाव इरानको सिमानाभन्दा धेरै परसम्म फैलियो, मध्यपूर्वभरि कम्पन पठायो र विश्वव्यापी राजनीतिक क्षेत्रमा यसको प्रतिध्वनि सुनियो। यसको सबैभन्दा तत्काल र गहिरो प्रभाव अमेरिका-इरान सम्बन्धमा थियो। दशकौसम्म, शाहको अधीनमा रहेको इरान यस क्षेत्रमा एक प्रमुख अमेरिकी सहयोगी थियो, सोभियत प्रभाव विरुद्धको एक बलियो किल्ला। क्रान्तिले यो गठबन्धनलाई चकनाचूर पार्यो, इरानलाई संयुक्त राज्य अमेरिकाको कट्टर शत्रुमा परिणत गर्‍यो, जसलाई यसले “महान् शैतान” को उपमा दियो।

तेहरानस्थित अमेरिकी दूतावासमा भएको बन्दी संकट (१९७९-१९८१), जहाँ ५२ अमेरिकी कूटनीतिज्ञ र नागरिकलाई ४४४ दिनसम्म बन्दी बनाइएको थियो, यस नाटकीय परिवर्तनको प्रतीक बन्यो र दशकौसम्मको शत्रुता, अविश्वास र पारस्परिक प्रतिबन्धहरूको जग बसाल्यो। यो घटनाले, अरू कुनै भन्दा बढी, अमेरिकी जनमानसको चेतनामा क्रान्तिकारी इरानको छविलाई बलियो बनायो र द्विपक्षीय सम्बन्धलाई गहिरो रूपमा घाउ पुर्यायो।

मध्यपूर्वमा, क्रान्तिले डर र प्रेरणाको लहर जगायो। सुन्नी-बहुल अरब राष्ट्रहरू, विशेष गरी साउदी अरब र इराकले एक क्रान्तिकारी शिया शक्तिको उदयलाई खतराको रूपमा हेरे, उनीहरूले आफ्नै शासनलाई अस्थिर बनाउने र आफ्ना शिया अल्पसंख्यकहरूलाई उक्साउने सम्भावनाबाट डराए। यस डरले प्रत्यक्ष रूपमा १९८० मा इराकको इरानमाथि आक्रमणमा योगदान पुर्यायो, जसले लाखौको ज्यान लियो र क्षेत्रीय गठबन्धनहरूलाई पुन: आकार दियो। क्रान्तिले विश्वभरका विभिन्न इस्लामिक आन्दोलनहरूका लागि एक शक्तिशाली प्रेरणाको रूपमा पनि काम गर्‍यो। यसले देखाएको थियो कि एक इस्लामिक राज्यले सफलतापूर्वक पश्चिमा-समर्थित शासनलाई उखाल्न सक्छ, धार्मिक सिद्धान्तहरूमा आधारित राजनीतिक र सामाजिक परिवर्तनको लागि नयाँ नमूना प्रदान गर्दै। यसले राजनीतिक इस्लाममा वृद्धि ल्यायो, जसले लेबनानको हिजबुल्लाह देखि विभिन्न सुन्नी इस्लामवादी आन्दोलनहरूलाई प्रभावित गर्‍यो, यद्यपि प्रायः फरक विचारधारा र उद्देश्यहरूका साथ।

विश्वव्यापी रूपमा, क्रान्तिले तत्कालीन शीतयुद्धको द्विपक्षीय व्यवस्था लाई चुनौती दियो।

यसले विश्व मञ्चमा एक नयाँ, स्वतन्त्र अभिनेतालाई प्रस्तुत गर्‍यो जसले दुवै महाशक्ति गुटहरूलाई बेवास्ता गर्‍यो र आफ्नै विशिष्ट वैचारिक मार्ग अनुसरण गर्‍यो। यसले राजनीतिक शक्तिमा धर्मको शक्तिलाई उजागर गर्‍यो र दृढ देखिने निरंकुश शासनहरूको कमजोरीहरूलाई प्रदर्शन गर्‍यो। क्रान्तिले आधुनिकताको प्रकृति, पश्चिमी प्रभावको भूमिका र वैकल्पिक राजनीतिक प्रणालीहरूको सम्भावनाबारे महत्त्वपूर्ण प्रश्नहरू पनि उठायो। यसको विरासतले २१ औं शताब्दीमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध, क्षेत्रीय द्वन्द्वहरू र पहिचान, शक्ति र न्यायबारे चलिरहेका बहसहरूलाई निरन्तर आकार दिइरहेको छ।

सन् १९७९ को क्रान्तिले अमेरिका-इरान सम्बन्धमा लामो र अँध्यारो छाया पार्यो, जसले एक समयको रणनीतिक साझेदारीलाई पारस्परिक शंका र शत्रुताले चिन्हित स्थायी प्रतिद्वन्द्वितामा रूपान्तरण गर्‍यो। बन्दी संकट एक निर्णायक क्षण थियो, जसले धेरै अमेरिकीहरूको दिमागमा इरानलाई अमेरिका-विरोधी बदमाश राज्यको रूपमा चित्रण गर्‍यो। यो धारणा, इरानको आणविक कार्यक्रमको खोजी, क्षेत्रीय छद्म समूहहरू (जस्तै हिजबुल्लाह, हमास, हुथी र विभिन्न शिया मिलिशियाहरू) लाई यसको समर्थन र यसको कट्टरपन्थी बयानबाजीसँग मिलेर, प्रतिबन्ध, कूटनीतिक अलगाव र सैन्य तनावको निरन्तर चक्रमा परिणत भएको छ। लगातारका अमेरिकी प्रशासनहरूले, पार्टी जुनसुकै होस् इरानलाई मध्यपूर्वमा अस्थिरकारी शक्तिको रूपमा हेरेका छन्, जबकि इरानले अमेरिकी नीतिहरूलाई आफ्नो सार्वभौमिकतालाई कमजोर पार्ने र शासन परिवर्तनलाई बढावा दिने प्रयासको रूपमा बुझ्छ। यो गहिरो जरा गाडेको शत्रुता विभिन्न रूपहरूमा प्रकट भएको छ, साइबर युद्धदेखि छद्म द्वन्द्वहरूसम्म, र वाशिंगटनका लागि सबैभन्दा जटिल विदेश नीति चुनौतीहरूमध्ये एक बनेको छ।

मध्यपूर्वमा, क्रान्तिले क्षेत्रीय शक्ति सन्तुलनलाई मौलिक रूपमा परिवर्तन गर्‍यो। एक शक्तिशाली, क्रान्तिकारी शिया राज्यको उदयले सुन्नी र शिया मुस्लिमहरूबीच, विशेष गरी इरान र साउदी अरब दुई क्षेत्रीय शक्ति केन्द्रहरूबीचको सांप्रदायिक तनाव लाई नाटकीय रूपमा बढायो। यो प्रतिद्वन्द्विता यस क्षेत्रका विभिन्न छद्म युद्धहरू र द्वन्द्वहरूमा यमन, सिरिया, इराक र लेबनान लगायतका क्षेत्रहरूमा प्रकट भएको छ, जहाँ दुवै शक्तिहरूले विरोधी गुटहरूलाई समर्थन गर्छन्। इरानी विलायत-ए-फकीहको नमूनाले लेबनानमा हिजबुल्लाह जस्ता समूहहरूको सृजनालाई प्रेरित गर्‍यो, जुन महत्त्वपूर्ण राजनीतिक र सैन्य प्रभावका साथ एक शक्तिशाली गैर-राज्य अभिनेता बन्यो, जसले क्षेत्रीय स्थिरतालाई थप जटिल बनायो। क्रान्तिले राजनीतिक इस्लामको एक प्रमुख शक्तिको रूपमा विकासलाई पनि उत्प्रेरित गर्‍यो, जसले पश्चिमा-समर्थित धर्मनिरपेक्ष शासनहरूको पुनर्मूल्यांकन र अरब विश्वभरि इस्लामवादी पार्टीहरू र आन्दोलनहरूको उदय निम्त्यायो, केही शान्तिपूर्ण – केही हिंसात्मक। “इस्लामिक जागरण” को अवधारणाले, जसले तत्कालीन धर्मनिरपेक्ष र राष्ट्रवादी प्रतिमानहरूलाई चुनौती दियो, ठूलो मात्रामा इरानी क्रान्तिको सफलताबाट उत्पन्न भएको हो जसले आज पनि अस्थिर क्षेत्रमा द्वन्द्व र गठबन्धनहरूलाई आकार दिइरहेको छ।

आयतोल्लाह रुहोल्लाह खोमेनीको सन् १९७९ को त्यो महत्त्वपूर्ण फेब्रुअरी दिनमा इरान फिर्तीले वास्तवमा एउटा क्रान्तिलाई जन्म दियो जुन विश्वभरि अझै प्रतिध्वनित भइरहेको छ। एउटा अलोकप्रिय सम्राट विरुद्धको घरेलु विद्रोहको रूपमा सुरु भएको कुराले चाँडै राष्ट्रिय सिमानाहरू पार गर्‍यो, जसले गहिरो र दिगो परिणामहरूसहितको बहुआयामी रूपान्तरणमा विकसित भयो। शाहको पतन केवल राजनीतिक कू मात्र थिएन, यो आर्थिक असमानता, राजनीतिक दमन र कथित विदेशी प्रभुत्व विरुद्धको गहिरो जरा गाडेका गुनासोहरूको पराकाष्ठा थियो, जसलाई खोमेनीको इस्लामिक विकल्पको आकर्षक दृष्टिकोणले कुशलतापूर्वक प्रयोग गरेको थियो।

क्रान्तिको विरासत जटिल र बहुआयामी छ। यसका समर्थकहरूका लागि, यसले अत्याचार र विदेशी प्रभावमाथि न्याय, स्वतन्त्रता र धार्मिक भक्तिको विजय, प्रामाणिक इस्लामिक मूल्यमान्यताहरूमा फर्किएको प्रतिनिधित्व गर्दछ। यसका विरोधीहरूका लागि यसलाई दमन, आर्थिक कठिनाई र एक चरमपन्थी विचारधाराको निर्यातको अवधिको रूपमा हेरिन्छ। दृष्टिकोण जेसुकै भए पनि, यसको ऐतिहासिक महत्त्व निर्विवाद छ। यसले इरानको आन्तरिक गतिशीलतालाई पुन: आकार दियो, एक अद्वितीय धर्मशास्त्रीय प्रणाली स्थापना गर्दै जुन चार दशकभन्दा बढी समयदेखि कायम छ। यसले मध्यपूर्वको भूराजनीतिक गणनालाई मौलिक रूपमा परिवर्तन गर्‍यो, सांप्रदायिक प्रतिद्वन्द्वितालाई तीव्र पार्‍यो र नयाँ गैर-राज्य अभिनेताहरूलाई सशक्त बनायो। र महत्त्वपूर्ण कुरा, यसले अमेरिका-इरान सम्बन्धलाई पुन: परिभाषित गर्‍यो, शत्रुताको ढाँचा स्थापित गर्दै जुन आजसम्म कायम छ, विश्वव्यापी ऊर्जा बजार, सुरक्षा रणनीतिहरू र कूटनीतिक प्रयासहरूलाई प्रभाव पार्दै। इरानी इस्लामिक क्रान्ति लोकप्रिय आन्दोलनहरूको परिवर्तनकारी शक्ति, राजनीतिमा धार्मिक विचारधाराको स्थायी प्रभाव र ऐतिहासिक घटनाहरूको अप्रत्याशित तरंग प्रभावहरूको शक्तिशाली प्रमाणको रूपमा खडा छ। चार दशक पछि पनि, यसका प्रतिध्वनिहरू मध्यपूर्वमा चलिरहेका द्वन्द्वहरू, शासनमा धर्मको भूमिकाबारेका बहसहरू र अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिको जटिलताहरूमा सुनिन्छन्। एक व्यक्तिको निर्वासनबाट फिर्तीले साँच्चै एउटा क्रान्तिलाई जन्म दियो जसले हाम्रो एकअर्कासँग जोडिएको विश्वलाई आकार दिइरहेको छ, इतिहास एकपटक लेखिएपछि, कसरी निरन्तर विकसित र प्रकट हुन्छ भन्ने कुराको निरन्तर अनुस्मारकको रूपमा कार्य गर्दछ।

अन्त्यमा, इरानी इस्लामिक क्रान्ति एउटा यस्तो घटना थियो जसले केवल एउटा राष्ट्रको भाग्य मात्र परिवर्तन गरेन, बरु विश्वको शक्ति सन्तुलनमा समेत गहिरो प्रभाव पार्यो। खोमेनीको फिर्तीले लाखौं मानिसहरूमा आशा र परिवर्तनको ज्वाला जगायो जसले निरंकुश शासन र विदेशी प्रभावबाट मुक्तिको सपना देखेका थिए। यसले इरानलाई एक अद्वितीय इस्लामिक गणतन्त्रको रूपमा स्थापित गर्‍यो जसको प्रभाव क्षेत्रीय राजनीतिदेखि लिएर विश्वव्यापी ऊर्जा बजारसम्म फैलियो। क्रान्तिका परिणामहरू, चाहे ती सकारात्मक मानिऊन् वा नकारात्मक, आज पनि मध्यपूर्वको अस्थिरता, विश्वका आणविक कार्यक्रमहरूको बहस र धर्म तथा राजनीतिबीचको सम्बन्धको बारेमा चलिरहेका छलफलहरूमा स्पष्ट रूपमा देखिन्छन्। यसले इतिहासमा धर्म र जनशक्तिको असाधारण प्रभावलाई प्रमाणित गर्दछ र कसरी एउटा राष्ट्रको आन्तरिक संघर्षले विश्वव्यापी भूराजनीतिक परिदृश्यलाई सधैभरि परिवर्तन गर्न सक्छ भन्ने कुराको शक्तिशाली उदाहरण प्रस्तुत गर्दछ।