काठमाडाैं, वैशाख १६ : वैदिक सनातन धर्मको पुनःस्थापनामा महत्वपूर्ण योगदान दिएका आद्य शङ्कराचार्यको जन्मजयन्ती विभिन्न कार्यक्रम गरी आज देशभर मनाइँदैछ । कोरोना भाइरसको सङ्क्रमणबाट बच्न जारी बन्दाबन्दीका कारण सार्वजनिक रुपमा कुनै कार्यक्रम नगरिए पनि विभिन्न मठ, पीठ एवं गुरुकुलमा आद्य शङ्कराचार्यले पु¥याउनुभएको योगदानका विषयमा चर्चा गरिन्छ ।

दक्षिण भारत मलाबार अञ्चलस्थित केरला प्रान्तको कालडी नामको गाउँमा शक संवत् ६०७ (सन् ६८६) वैशाख १२ गते वैशाख शुक्ल पञ्चमीका दिन पिता शिवगुरु र माता विशिष्टादेवीको गर्भबाट आद्य शङ्कराचार्यको जन्म भएको हो । बुढेसकालसम्म पनि सन्तान नभएपछि शिवगुरु र विशिष्टादेवीले भगवान् शिवको आराधना गरी पुत्र प्राप्त भएको विभिन्न ग्रन्थमा उल्लेख गरिएको छ ।

‘शङ्करं शङ्कराचार्यम्’ अर्थात् भगवान् शिव नै लुप्तप्राय : अवस्थामा पुगेको वैदिक सनातन धर्मको पुनरुत्थानका लागि आद्य शङ्कराचार्यका रुपमा जन्म लिनुभएको भन्ने विश्वास छ । वेदान्त विषयका प्रा डा दीर्घराज घिमिरे कुमारिल भट्टले शुरु गरेको वैदिक सनातन धर्मको पुनःस्थापनामा आद्य शङ्कराचार्यको महत्वपूर्ण योगदान रहेको बताउँछन ।

१६ वर्षको मात्र आयु लिएर जन्मनुभएका आद्य शङ्कराचार्यले त्यस अवधिमा १० वटा उपनिषद्, ब्रह्मसूत्र, श्रीमद्भगवद्गीता लगायत ग्रन्थको व्यापक विवेचन भाष्य गरेका थिए । भगवान् शङ्करले नै अर्को १६ वर्ष आयु थपिदिएपछि भाष्य गरिएका ग्रन्थलगायत वैदिक सनातन धर्मका बारेमा भारतवर्षका कुना कुनामा व्याख्या गर्दै हिँडे्का पनि घिमिरेले बताए ।

यसै क्रममा उनले वैदिक सनातन धर्म संरक्षणका लागि भारत वर्षको चार ठाउँमा चारवटा मठ स्थापना गरे । उनले स्थापना गरेका चारमठमा श्रृङ्गेरी, गोवद्र्धन, शारदा र ज्योतिर्मठ छन् ।

यी मठले क्रमश : यजुर्वेद, ऋग्वेद, सामवेद र अथर्ववेदको प्रतिनिधित्व गर्छन् । प्राचीन कालमा सबैतिर फैलिएको वैदिक सनातन धर्म लुप्तप्राय : बनेको थियो । आद्य शङ्कराचार्यले पुनःस्थापना गरेकैले आजको स्वरुपमा आइपुगेकाले उनको योगदानको चर्चा गरी जन्मजयन्ती मनाइन्छ ।

यस अवसरमा प्रत्येक वर्ष पशुपतिस्थित शङ्कराचार्य मठमा गर्ने गरिएको कार्यक्रम यस वर्ष बन्दाबन्दीका कारण गर्न नसकिए पनि सम्झना भने गरिने जनाइएको छ । यसैगरी देशभरका मठ, पीठ र गुरुकुलमा पनि उहाँले पु¥याउनुभएको योगदानका विषयमा चर्चा गरिने जनाइएको छ ।